SUNDAY OF ALL SAINTS
Dear brothers in Christ, we will hear today in the Hoy Gospel, our Lord saying to His disciples: "Whoever confesses me before men, him I will also confess in front of my Father who is in heaven." The word whoever contains all the Saints, those whom we celebrate today, the Sunday of All Saints. Among them are the Prophets, the Apostles, the martyrs and generally those who lived and are still living sacramentally in the church. All the Saints have a common attribute, and that is Christ. The Prophets through the Holy Spirit they saw Christ, the Apostles were disciples of the Incarnate Logos and all the other Saints who lived after the Apostles, being members of the Church became members of the body of Christ, were united with Him, the second person of the Holy Trinity, and through Him with the Triune God.
Those who accepted Christ, received from Him power to become children of God. It was so that an assembly of saints was created in the church, formed by those who feed on Christ, like the helices that feed on the vine and become Christs by grace themselves. But whom do we call a Saint? A Saint is the one who was baptized in the name of the Father, Son and Holy Spirit. He went through a period of exercise (askesis), a period of patience and moved through repentance higher into a state of purity, and from purity to spiritual perfection, in the form of extreme humbleness. And then he abandoned all earthly and rational preoccupation and lived at a higher spiritual level, not caring about the earthly.
So the Saints are the ones who have gone through these stages, and have became deified by the Divine grace. What do we mean by deification? We mean to achieve the final outcome and the purpose of man's existence, who has no other reason for his being except this. That is why man was created by God in His image and likeness.
The Saints then, after a lot of labor, after a lot of humbleness, after much patience, received the grace and mercy of God, and became astonished by the love and the size of His mercy, and in turn they love us who seek their assistance. That's why when you approach a Saint you feel that he loves you, and that he shows you the Way to Christ. And it sounds like he says to you: "Look, you're a sinner, I am more sinful than you are, but do not forget one thing, that God loves us, God is our father and He loves each one of us with the same love that He loves the whole Creation”. The Saints are carriers of the Divine Grace, both during their life and after death, that same Divine Grace that filled their soul and their body and after death it filled their holy relics also. It is through the presence of the Saints and of their holy relics, that we get the assurance that God became incarnate, assumed our flesh and deified mankind.
The Saints are the theologians of our church. Theologians in the Orthodox Church are neither some qualified scientists nor intellectuals. At the Synodikon of the Orthodox Church there is a phrase which is repeated six times, "according to the Saint’s divinely-inspired theology." It does not say according to the detailed scientific studies or in accordance with the profound philosophies of the great thinkers, but it says according to the divinely-inspired theologies of the Saints, of those who have lived their lives obeying Christ's commandments and have acquired the Holy Spirit, like St. John the Theologian, St. Gregory the Theologian and St. Symeon the New Theologian. The Saints are free from passions, fantasies, thoughts, human desires and weaknesses. They are characterized by perfect freedom, which liberates them from the closed confines of the created things and of time, and admits them, while still living, to the life of the Kingdom of Heaven.
The Saints are strong, but their strength is not due to them being virtuous or having good or moral habits, but rather that Christ Himself lives in them, who nourishes them and strengthens them. But the Saints are simultaneously weak, their strength is "perfected in weakness." As St. Paul says, his true pride is not that he was carried to the third heaven and saw the heavenly mysteries of the grace of God, but that there resides in him a strength that is made perfect in his weakness. And he goes on saying: "For when I am weak, then I am strong."
The Saints are weak like Christ, and while they can do no harm to others, they can be wounded by them, can be abused, can be scorned by them. But at the same time they are very powerful because they derive their strength from Him, our Lord, for Whom we say that He is: “Full of wounds, but most powerful” and Who protects them by His grace, and they fear not any kind of threat, not even death. In front of All the Saints stands the Holy Virgin Mary, our Restless comfort and protection, who always listens to our prayers and stands by the throne of her Son, asking for our salvation and for relief from our afflictions. This is why we chant: “With the hosts of Angels, God’s messengers, With the Lord’s Forerunner And Apostles, the chosen twelve, With the Saints most holy, With you the Theotokos, We seek your intercessions, That we may be saved.”
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ
Aγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, θ’ ακούσουμε σήμερα στο Ευαγγέλιο τον Κύριό μας, να λέει στους μαθητές Του: «Όποιος ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους ότι ανήκει σε μένα, θα τον αναγνωρίσω και εγώ για δικό μου μπροστά στον επουράνιο Πατέρα μου ». Μέσα σ' αυτό το όποιος συμπεριλαμβάνονται όλοι οι Άγιοι, αυτοί τους οποίους γιορτάζουμε σήμερα, Κυριακή των Αγίων Πάντων. Αυτοί είναι οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες και γενικά όσοι έζησαν και ζουν μυστηριακά μέσα στην εκκλησία. Όλοι οι Άγιοι έχουν ένα κοινό σημείο και αυτό είναι ο Χριστός. Οι Προφήτες μέσω του Αγίου Πνεύματος έβλεπαν το Χριστό, οι Απόστολοι ήταν μαθητές Του σαρκωμένου Λόγου και όλοι οι άλλοι Άγιοι μετά τους Αποστόλους, σαν μέλη του σώματος του Χριστού, σαν μέλη της Εκκλησίας, ήταν ενωμένοι μαζί Του, είχαν δηλαδή κοινωνία με το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος και μέσω Αυτού με ολόκληρη την Αγία Τριάδα.
Όσοι δέχτηκαν το Χριστό έλαβαν εξουσία από Αυτόν να γίνουν τέκνα Θεού. Έτσι μέσα στην εκκλησία δημιουργήθηκε η κοινωνία των Αγίων, και έτσι σχηματίζονται και οι άνθρωποι οι οποίοι τρέφονται από το Χριστό, καθώς το κλίμα τρέφεται από την Άμπελο και γίνονται και αυτοί κατά χάριν Χριστοί. Αλλά ποιος είναι ο Άγιος ; Άγιος είναι εκείνος ο οποίος βαφτίστηκε στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αυτός που πέρασε μια περίοδο ασκήσεως, μια περίοδο υπομονής και προχώρησε από τη μετάνοια στην καθαρότητα, και από την καθαρότητα στην πνευματική τελειότητα, που είναι η ταπείνωση, δηλαδή, το να εγκαταλείψει κανείς όλα τα αισθητά και όλα τα λογικά και να βρίσκεται πάνω από αυτά, «εκτός μερίμνης της υπέρ αυτών» (χωρίς να μεριμνά γι’ αυτά). Οι Άγιοι είναι λοιπόν αυτοί που πέρασαν αυτά τα στάδια και έφτασαν στην κατά χάρη θέωση. Και όταν λέμε θέωση τι εννοούμε; Μα εννοούμε την κατάληξη και το σκοπό της υπάρξεως του ανθρώπου, γιατί δεν έχει κανένα άλλο λόγο υπάρξεως ο άνθρωπος.
Γι' αυτό δημιουργήθηκε ο άνθρωπος από το Θεό κατ’ εικόνα και ομοίωση Του.Οι Άγιοι λοιπόν, μετά από την πολλή άσκηση, μετά από την πολλή ταπείνωση, μετά από την πολλή υπομονή τους, δέχτηκαν τη χάρη και το έλεος του Θεού, και εκπλήσσονται από την αγάπη Του και το μέγεθος της ελεημοσύνης Του, και με τη σειρά τους κι εκείνοι αγαπούν και συντρέχουν εμάς τους άλλους, που αναζητούμε τη βοήθειά τους. Γι' αυτό όταν πλησιάζει κανείς τον Άγιο νιώθει ότι εκείνος τον αγαπάει, ότι του δείχνει το δρόμο. Μοιάζει σαν να σου λέει ο Άγιος: «Κοίταξε, είσαι αμαρτωλός, εγώ είμαι πιο αμαρτωλός από σένα, αλλά μην ξεχνάς ένα πράγμα, ότι ο Θεός μας αγαπάει, ο Θεός είναι πατέρας μας και αγαπάει τον καθένα ξεχωριστά με την ίδια αγάπη που αγαπάει ολόκληρη την οικουμένη».
Οι Άγιοι έχουν τη θεία χάρη και κατά τη ζωή τους και μετά το θάνατο τους, εκείνη τη θεία χάρη που τους γέμισε την ψυχή τους, γέμισε και το σώμα τους και γέμισαν και τα άγια λείψανα τους μ’ αυτήν. Και μέσα από αυτή τη χάρη, από την παρουσία των Αγίων, και από τα άγια λείψανα τους, παίρνουμε και εμείς τη βεβαιότητα ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος και εθέωσε το ανθρώπινο γένος.
Οι Αγιοι είναι οι Θεολόγοι της εκκλησίας μας. Θεολόγοι στην ορθόδοξη εκκλησία δεν είναι ούτε οι ειδικευμένοι επιστήμονες, ούτε οι διανοητές. Στο Συνοδικό της Ορθοδοξίας υπάρχει μια φράση η οποία επαναλαμβάνεται έξι φορές: «Κατά τας των Αγίων θεοπνεύστους θεολογίας». Δεν λέει σύμφωνα με τις εμπεριστατωμένες μελέτες των ειδικών, ούτε σύμφωνα με τις βαθυστόχαστες φιλοσοφίες των μεγάλων εγκεφάλων, αλλά λέει σύμφωνα με τις θεόπνευστες θεολογίες των Αγίων, εκείνων που έχουν ζήσει τη ζωή τους σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού.
Οι Άγιοι είναι ελεύθεροι, από τα πάθη, τη φαντασία, τους λογισμούς και τις ανθρώπινες ανάγκες και αδυναμίες. Χαρακτηρίζονται από τέλεια ελευθερία, η οποία τους απελευθερώνει από τον κλειστό χώρο του κτιστού και του χρονικού, και τους εισάγει από αυτή τη ζωή στη βασιλεία των Ουρανών. Οι Άγιοι είναι δυνατοί, όμως η δύναμή τους δεν βρίσκεται στο ότι είναι ενάρετοι και έχουν καλές συνήθειες, αλλά στο ότι βρίσκεται ο ίδιος ο Χριστός μέσα τους, ο οποίος τους τρέφει και τους δυναμώνει. Οι Άγιοι είναι όμως ταυτόχρονα και ασθενείς-αδύναμοι, η δύναμη τους «εν ασθενεία τελειούται». Όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, η αληθινή του καύχηση δεν είναι ότι αναλήφθηκε μέχρι τον τρίτο ουρανό και είδε τα επουράνια μυστήρια με τη χάρη του Θεού, αλλά ότι υπάρχει μέσα του μια δύναμη η οποία τελειοποιείται με τις ασθένειες. Και λέει: «όταν ασθενώ τότε δυνατός ειμί».
Αδελφοί μου, ο Θεός είναι θεός ζώντων και όχι νεκρών όπως μας είπε ο Κύριός μας. Σ’ αυτούς λοιπόν τους Αγίους που έχουν αξιωθεί να ατενίζουν αιώνια το πρόσωπο του Χριστού, καταφεύγουμε και εμείς και ζητάμε τις προσευχές τους και τη βοήθειά τους για να ανακουφιστούμε από τα διάφορα δεινά που μας βασανίζουν. Ο Αγιος Ιάκωβος γράφει στην επιστολή του ότι: «πολύ ισχύει δέησις δικαίου ενεργουμένη». (η παράκληση του δικαίου έχει πολλή δύναμη και αποτελεσματικότητα). Αν λοιπόν η δέησις ενός αμαρτωλού συνανθρώπου μας έχει δύναμη, πόσο πιο δυνατή είναι η δέησις εκείνων οι οποίοι νίκησαν σ’ αυτή τη ζωή τα πονηρά πνεύματα και τώρα συμμετέχουν στη μακαρία ζωή της Αγίας Τριάδος;
Στην πρώτη θέση ανάμεσα σε όλους αυτούς τους Αγίους στέκεται η Υπεραγία Θεοτόκος, η ακοίμητη Παρηγοριά και Προστασία μας, η Μεσίτρια μας προς τον Θεόν, η οποία συνεχώς ακούει τις δεήσεις μας και πρεσβεύει προς τον Υιόν Της παρακαλώντας γιά την σωτηρία μας και την ανακούφισή μας από τα κακά που μας βασανίζουν. Γι αυτό και εμείς ψάλλουμε: «Πάσαι των Αγγέλων αι στρατιαί, Πρόδρομε Κυρίου, Αποστόλων η δωδεκάς, οι Αγιοι Πάντες μετά της Θεοτόκου ποιήσατε πρεσβείαν εις το σωθήναι ημάς».
Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Μανέτας
