3RD SUNDAY OF MATTHEW
Today my Brothers and Sisters in Christ, we will hear in the holy Gospel an excerpt of the Sermon on the Mountain, that Christ gave when he started His salvation work in the world. In this excerpt, we must pay attention to three things that Christ said to us:
1. That the mind is the eye of the soul
2. That love for money and greediness, take us away from God That God through his Divine Providence rules His Creation and cares for all of us Christ today, tells us that the lamp that lights our body is the eye. Similarly, the lamp that lights our soul is our mind. If the eye is healthy, then the whole body is filled with light, as if the entirety of the body is an eye. The same way, our soul will be illumined if our mind and heart have not been blinded by greed and materialism. It is striking to think how much truth is behind these words, when we know that ophthalmologists in our day and age, can diagnose many bodily diseases just by examining one’s eye carefully. Therefore, the human mind, “the eye of the soul”, must be illuminated and not distanced from God, who, as St. Nikitas Stithatos tells us, is: “Light and the source of virtuous light, wisdom, Word, and knowledge. A giver of Wise Word and Knowledge”.
What is it then that darkens the eye of the soul, the human mind? It is darkened from the three major passions, gluttony, love for money, and love of human glory, as Osios Markos the Ascetic says to us. The Lord warns us today, that it is the love for money that pulls us away from Him, because the greed for wealth is closely associated with materialism and cold-heartedness towards our fellow man and many a times leads to lies, hatred, and wrath and eventually even to human abuse.
Isn’t this what we sadly observe in today’s world? Banks and investment companies all over the world are being taken to Court, and they are liable to pay for damages, because they were found guilty of having taken advantage of so many people, and having brought them to economic hardship, out of their greed for more wealth.
Christ orders us to offer our heart exclusively to Him, to turn towards Him and to care for our earthly needs without anxiety, fear or passion, entrusting Him and his Divine Providence to take care of the whole world.
Our faith in God’s Divine Providence is not an abstract, subjective condition, a psychological trick through which we can deal with life’s difficulties. It is instead, the revealed Truth, a Truth revealed by Christ our Lord, when he said to us “My father has been working until now, and I have been working” (John e, 17). Christ’s miracles are a proof of his Divine, Providence for us. St. John of Damascus says “Providence is the care of God for his creation and again, Providence is the Will of God, according to which all His creatures will meet with the best possible outcome”.
The purpose of the Divine Providence therefore is to manage the world that our God has created, and to lead man to Salvation. Christ’s incarnation, His crucifixion and His resurrection were the result of Providence – of the care of God, that gave to man a new chance, for connection and community with God, that had been lost after the Fall of the Forefathers from Paradise. St. Isaac the Syrian says accordingly: “He who lives under the care of God, has Him as his manager – his accountant, and he who wishes to abide by God’s Will, has the angels as his guides in life.”
It is very important for man to feel the Divine Providence in his daily life and in the world around him. If we have spiritual health, we can distinguish God’s concern for us, even during various hardships of life, when we feel deserted by God. According to Abbas Dorotheos, a Christian must be preparing in such a way, so that when he finds himself in temptations, he is not distressed. He should firmly believe that nothing happens without God’s will, since God always acts with our interest in mind. And which is our interest? We will hear today in the holly Gospel through the words of Christ which is our interest: “Seek first the Kingdom of God and his Righteousness, he said and all these things shall be added to you.” In other words our interest is to find the Kingdom of God, and subsequently, He, through His Divine Providence will take care of all the things that we need in our lives.
My Brothers and Sisters in Christ, in today’s society psychiatrists are in demand, as stress and depression and anxiety have reached epidemic proportions. Our fear of death and the passions from which we suffer because we strive to obtain more money, glory and fulfillment of our bodily pleasures, condemn us to suffer from abundant stress and anxiety and insecurity. Let us please, turn our attention towards God and truly believe in the power of His Divine Providence for us. Let us develop our trust in Him, and we will then be freed from our psychological problems and fears, and their bodily effects. We will then repeat, along with the great Saint Apostle Peter, what he said in his first epistle: “Humble yourselves under the mighty hand of God, casting all your care upon Him, for He cares for you.”
Beloved ones, Our Lord Jesus Christ, cares for all of us.
FR. KONSTANTINOS MANETAS
Γ’ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή που είναι απόσπασμα από την επί του όρους ομιλία, ακούσαμε τον Κύριό μας να μας κάνει μία πολύ σημαντική δήλωση : ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας που φροντίζει για μας. Μέσα στην εκκλησία ζωογονούμαστε από τη χάρη Του Θεού, μεταμορφωνόμαστε και αποκτούμε την υιοθεσία Του και τότε μπορούμε να ανακράξουμε και εμείς όπως λέει ο Απ. Παύλος «Αββά ο πατήρ». Η υιοθεσία συνδέεται με την αναγέννηση του ανθρώπου ο οποίος εφαρμόζει το θέλημα του Θεού, όχι για να αποφύγει την τιμωρία, ούτε για να απολαύσει τον παράδεισο, αλλά από αγάπη στον Πατέρα του. Ετσι ο αναγεννημένος άνθρωπος έχει περάσει από τα στάδια του δούλου και του μισθωτού και έχει αξιωθεί του σταδίου της υιοθεσίας που είναι το ανώτερο όλων.
Η διδασκαλία ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας είναι στενά συνδεδεμένη με τη δημιουργία μας και τη σχέση μας μαζί Του. Αποτελεί βασική διδασκαλία της Ορθοδοξίας ότι όπως ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο από το μηδέν έτσι διευθύνει προσωπικά και ζωοποιεί τον κόσμο χωρίς κτιστά μέσα, αλλά με τις άκτιστες ενέργειες Του και με την άμεση προσωπική Του επέμβαση. Αυτή η επιμέλεια και το ενδιαφέρον του Θεού για όλη την κτίση που Εκείνος είπε και δημιουργήθηκε είναι η Θεία Πρόνοια. Ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέει χαρακτηριστικά : «Πρόνοια τοίνυν εστίν εκ Θεού εις τα όντα γινομένη επιμέλεια. Και πάλιν, πρόνοια εστιν βούλησις Θεού, δι’ ην πάντα τα όντα την πρόσφορον διεξαγωγήν λαμβάνει». Και ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος μας λέει πάλι : «Πρόνοιαν πολλήν έχει ο Θεός επί τον άνθρωπον και ουκ έστιν άνθρωπος μη ων υπό την πρόνοιαν Αυτού». Τελικά ποιος είναι ο σκοπός της Θείας πρόνοιας ; Είναι να διευθύνει τον κόσμο, να τον κρατάει στην ύπαρξη, να καθοδηγήσει τον άνθρωπο στη σωτηρία του και στην ένωση με Τον Θεό.
Αγαπητοί μου, ο Θεός δεν δημιούργησε τον κόσμο και έπειτα τον εγκατέλειψε, η δεν έβαλε κατά τη δημιουργία μερικούς φυσικούς νόμους, αλλά ο ίδιος προσωπικά τον διευθύνει. Και όπου υπάρχει επανάληψη διαφόρων γεγονότων, αυτό δεν οφείλεται σε μερικούς φυσικούς νόμους, αλλά στην πιστότητα της θείας πρόνοιας. Γι' αυτό και η τέλεση των θαυμάτων δεν είναι άρση των λεγόμενων φυσικών νόμων, γιατί τότε ο Θεός θα φαινόταν ότι αίρει τον εαυτό του, αλλά απόδειξη και φανερώση ότι ο Θεός εκείνη τη στιγμή θέλει να ενεργεί κατά αυτόν τον τρόπο. Είναι πολύ σημαντικό για τον άνθρωπο να αισθάνεται αυτή την πρόνοια του Θεού στη φύση, την ιστορία και σε όλη την προσωπική του ζωή. Όταν υπάρχει αυτή η αίσθηση στον άνθρωπο τότε λέμε ότι είναι πνευματικά υγιής. Συνήθως, όταν έχουμε διαφορές δοκιμασίες στη ζωή, νομίζουμε ότι ο Θεός μας εγκατέλειψε, ότι δεν φροντίζει για μας, ότι δεν προνοεί για τη ζωή και τη σωτηρία μας. Αυτό δεν είναι σωστό, γιατί και τότε στους μεγάλους πειρασμούς ο Θεός διευθύνει τη ζωή μας με την άκτιστη πρόνοια Του. Ο Αββάς Δωρόθεος λέει ότι ο χριστιανός πρέπει να προετοιμάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε όταν βρεθεί σε πειρασμούς να μην ταράσσεται και να μην ξενίζεται, «πιστεύων ότι ουδέν άνευ της προνοίας του Θεού γίνεται». Μάλιστα ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος διδάσκει ότι ούτε οι δαίμονες ούτε τα θηρία, ούτε οι ζώντες με την κακία άνθρωποι μπορούν να κάνουν το θέλημα τους για να φθείρουν και να καταστρέψουν, «ει μη το του κυβερνώντος επιτρέψειε βούλημα». Μόνον αν ο Θεός επιτρέψει, μπορεί να συμβεί κάτι κακό στον άνθρωπο. Αυτό ισχύει περισσότερο στους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τελείως τον εαυτό τους στον Θεό. Για αυτούς ο Θεός δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον και στοργή. Γι' αυτό λέει χαρακτηριστικά ο Αγιος Ισαάκ: «Ο αεί κοιταζόμενος εν φροντίδι του Θεού, τούτον ταμειούχον εκτήσατο».
Πώς ο άνθρωπος θα μπορεί να αντιλαμβάνεται την πρόνοια του Θεού στη ζωή του; Για να μπορέσει να δει κανείς την πρόνοια Θεού και να την βιώσει πρέπει να αποδεσμευτεί τελείως από την κυριαρχία της πεπτωκυιας λογικής, δηλαδή να ελευθερωθεί από την εμπιστοσύνη στη δική του σύνεση. Λέει χαρακτηριστικά ο Αββάς Δωρόθεος: «εν παντί πράγματι συμβαίνοντί μοι ουδέποτε ηθέλησα ανθρωπίνη φρονήσει περιδραμείν εμαυτώ, αλλ’ άεί ποιώ μικρόν την δύναμίν μου ειτιδήποτε και αφώ το παν τω Θεώ». Με άλλα λόγια πρέπει να κάνουμε αυτό που εξαρτάται από μας και έπειτα όλα να τα αφήνουμε στην πρόνοια θεού. Εμείς όμως συνήθως αποτυγχάνουμε γιατί σαν κέντρο της ζωής μας, βάζουμε τη δική μας σύνεση και όχι το θέλημα θεού. Ο θάνατος και οι ιδέες για να αποκτήσουμε δόξα, χρήματα, εξουσία και ικανοποίηση των ηδονών είναι εκείνα που μας κάνουν να διακατεχόμαστε από το άγχος και την ανασφάλεια.
Ο Χριστός διδάσκει ότι ο Θεός τρέφει τα πετεινά του ουρανού, ότι Αυτός αυξάνει τα κρίνα του αγρού, Αυτός τα στολίζει τόσο όμορφα. Σε κάθε εσπερινό κατά την ανάγνωση του Προοιμιακού Ψαλμού ομολογούμε ότι ο Θεός εξαποστέλλει τις πηγές να ρέουν μέσα στα φαράγγια, αυτός ποτίζει τα όρη με τις βροχές, αυτός βλαστάνει από τη γη χορτάρι για να φάνε τα κτήνη, και όλα τα ζώα περιμένουν από το Θεό να τους δώσει την τροφή. Αυτό που μας ζήτησε σήμερα ο Χριστός στο Ευαγγέλιο είναι να μην έχουμε μέριμνα για τις βιοτικές φροντίδες αλλά να έχουμε σαν κύριο σκοπό της ζωής μας την απόκτηση της βασιλείας των ουρανών. Η λέξη μέριμνα στα αρχαία ελληνικά σημαίνει φροντίδα ανάμικτη με ανησυχία,με ανησυχη σκέψη, με στενοχώρια, με λύπη. Ο Κύριός μας δεν μας ζήτησε να μην φροντίσουμε για τις ανάγκες μας, αλλά να μην ανησυχούμε, να μην στενοχωρούμεθα, να μην λυπούμαστε. Μας είπε με άλλα λόγια να έχουμε εμπιστοσύνη σε Αυτόν που είναι ο δημιουργός του σύμπαντος και ο Οποίος ενδιαφέρεται για το συμφέρον μας περισσότερο από όσο ενδιαφερόμαστε εμείς.
Αυτώ πρέπει η δόξα εις τους αιώνας.
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ, Π. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΝΕΤΑΣ