9th Sunday of Luke
In today’s Gospel by Luke we will hear the parable of the fool rich man. Jesus Christ described him as one who had a lot of wealth and land, that yielded a lot of goods, such, that he could no longer fit all his produce in his barns and made plans to take them down and build bigger ones. And while he was daydreaming with passion about all his wealth, he heard God’s voice say to him “Fool, this night your soul will be required of you. Then who’s will those things be, which you have provided?” (Luke 12,20). This man was called a fool because he was greedy, egotistical, and unfaithful. His lack of faith can be seen in the fact that he takes the earth’s fertility as his doing and doesn’t recognize that it is through God’s grace that it is fertile. The man’s faithlessness is also evident by his lack of love towards his fellow man. It never occurred to him to share even a small portion of the wealth that was so graciously offered to him by our Lord. Whoever doesn’t love his fellow man, doesn’t truly love God either as we read in the parable of the Good Samaritan. When there is greed and love for wealth in one’s heart, then there is no room for the love of God. St. John Chrysostom makes an interesting comment on this: “There is a difference between being avaricious and in love with wealth and being wealthy. An avaricious man does not prosper because he needs more and more. Whoever keeps asking for more and more will never become wealthy. Because it is a lot more easier for him to offer someone else a piece of his own flesh, than some small part of his deeply buried gold”. The fool rich man in today’s parable is egotistical and self-centered because we constantly hear him refer to everything as “mine”: “my crops…my goods…my soul”. Since he seems to be thinking only about himself we presume that he has no relatives or family. Saint Theofylaktos writes that the fool rich man sounds like he is saying: “I will not share my wealth with anyone, it does not belong to God but to me, therefore I alone will enjoy it”. In the end of this parable our Lord says to us: “So is he who lays up treasure for himself, and is not rich toward God” (Luk. 12:21). Here my brothers we pose ourselves a question: What is it that God is asking from us? Does He want us to restrain ourselves to the barely necessary things and to live as ascetes? Or does He want something more? One of the books of our church is titled Leimonario and contains a story that will assist us into finding the answer. Saint Theodosios founded a monastery in Palestine and commanded the monks who were to live there to offer every year on Holy Thursday a predetermined quantity of wheat to their poor neighbors. Indeed, this is what happened for many years, until a time came and there was a severe draught, the earth yielded no fruits and there was a generalized famine. The monks started then gauging the wheat they had in their barn, and one day they told the Abbott that they would not able to give the promised wheat to the poor, because they would be left without bread themselves. The Abbott insisted that they should give wheat to the poor so that their promise to the Saint would be kept, the council however that was administering the monastery refused and the Abbott backed down. Therefore, when the poor people arrived at the monastery they got nothing and left empty-handed. The next day however, when the monks opened the door of their barn, they found that their wheat had begun to sprout. They were then obliged to throw it away, and they understood that they lost whatever goods they had because they did not obey the Saint’s command and they had not taken care of their fellowmen who were in need. If we take a closer look at the meaning of this parable and how it is interpreted nowdays, it will raise questions as to how we’ve been living our lives. We all have the tendency to listen to the Gospel readings and feel that the messages are meant for our fellow men, not us, and for their relationship with God. We rarely stop and think of how these messages would relate to us. The first thing however that should come to mind, is whether we too are greedy, both the wealthy and the poor. Do we hoard onto goods in our homes that are in excess and could instead be used to relieve our fellow men? Do we hold on to money in the bank “in case of an emergency”, money that could be shared with those in need? Are we putting more weight in the term “sufficient funds”, and less in God’s grace and His Divine Providence? Did our greediness lead us to distort the reason for the existence of the eucharistic community, since we are too busy with the staging of various church events? We are all moving forward as individuals, instead of as in unity, as the people of God. And by doing so we forget that the most important role of the parish, is to lead all of its people to salvation, to theosis. However, this is only achieved through the genuine, continuous and factual proof of our love to our fellowman, our neighbor.
Στο σημερινό ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά θα ακούσουμε την παραβολή του άφρονα πλούσιου. Η λέξη Αφρων σημαίνει ανόητος, άμυαλος, χωρίς φρόνηση, και ο λόγος του Θεού μέσα στην Αγία Γραφή δύο ανθρώπους ονόμασε άφρονες. Τον ένα διότι είπε ότι δεν υπάρχει Θεός: “Είπεν άφρων εν τη καρδία αυτού, ουκ έστι Θεός” (Ψαλμ. 13:1). Και τον άλλο, τον πλούσιο της σημερινής παραβολής, διότι με τα όσα σκέφθηκε να κάνει ήταν σαν να έλεγε: “Υπάρχω μόνον εγώ, δεν υπάρχουν συνάνθρωποι”. Την παραβολή του σημερινού ευαγγελίου την είπε ο Κύριος μας εξ’ αιτίας μιάς ερωτήσεως κάποιου ο οποίος είχε κληρονομικές διαφορές με τον αδελφό του, οπότε ο Κύριος του απάντησε: “Ουκ εν τω περισσεύειν τινί η ζωή αυτού έστιν εκ των υπαρχόντων αυτού” (Λουκ. 12:15). Δηλαδή, ακόμη και αν κάποιου του περισσεύουν τα αγαθά και τα πλούτη, αυτό ούτε του δίνει περισσή ζωή ούτε την επιμηκύνει. Μετά από αυτά τα λόγια, μας περιέγραψε ο Χριστός μας μέσα στην παραβολή έναν άνδρα πλούσιο, με πολλά κτήματα που του απέφεραν πάρα πολλούς καρπούς, τόσους πολλούς ώστε δεν χώραγαν στις αποθήκες που είχε και που ήταν ήδη γεμάτες και γι’ αυτό έκανε σχέδια να γκρεμίσει τις παλιές αποθήκες του και να χτίσει καινούργιες γιά να τους χωρέσει. Όμως, ενώ σκεφτόταν με μεγάλη ηδονή και ικανοποίηση αυτά τα σχέδιά του, ακούει την φωνή του Θεού να του λέει: “Αφρων, αυτή τη νύχτα απαιτούν να πάρουν την ψυχή σου. Αυτά τα οποία ετοίμασες, σε ποιόν θα ανήκουν;” (Λουκ. 12:20). Ο άνθρωπος αυτός ήταν άφρων επειδή ήταν άπληστος, εγωϊστής και άπιστος. Ηταν άπιστος, γιατί την ευφορία της γης την θεωρούσε δικό του κατόρθωμα και καλοτυχία, ξέχναγε ότι η ευφορία πηγάζει από τον Θεό, Τον οποίο εμείς παρακαλούμε σε κάθε Θ. Λειτουργία να μας φροντίσει λέγοντας: “Υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης και καιρών ειρηνικών του Κυρίου δεηθώμεν”. Ηταν ακόμη άπιστος στο Θεό γιατί δεν αγαπούσε τους συνανθρώπους του, δεν σκέφθηκε να μοιραστεί μαζί τους έστω και λίγα από τα αγαθά με τα οποία τον πλούτισε ο Κύριος. Οποιος δεν αγαπάει τους συνανθρώπους του –τον πλησίον- δεν αγαπάει και τον Θεό, το διαβάσαμε και στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη. Ο φιλάργυρος είναι άπιστος γιατί δεν αφήνει στην καρδιά του περιθώριο για να μπει η αγάπη και ο Θεός της αγάπης. Λέει σχετικά ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: “Αλλο πράγμα ο φιλάργυρος και άλλο ο πλούσιος. Ο φιλάργυρος δεν είναι πλούσιος διότι έχει πολλές ανάγκες. Οποιος ζητάει πολλά, δεν θα γίνει εύπορος ποτέ του. Διότι ευκολότερα μπορεί να προσφέρει σε κάποιον άλλο ένα κομμάτι από την ίδια του την σάρκα, παρά από το βαθειά θαμμένο χρυσάφι του”. Είναι ακόμη ο άφρων πλούσιος εγωϊστής, γιατί τον ακούμε να χρησιμοποιεί συνεχώς την κτητική αντωνυμία “μου”: “Τους καρπούς μου... τα γεννήματα μου... τα αγαθά μου...τις αποθήκες μου... με την ψυχή μου...”. Επειδή κάνει λόγο μόνο γιά τον εαυτό του φαίνεται σαν να μην έχει συγγενείς, παιδιά η γνωστούς. Γράφει ο Αγιος Θεοφύλακτος ότι ο άφρων με αυτά που σκέφτεται είναι σαν να λέει: “Δεν θέλω κανέναν που να συμμετέχει στα πλούτη μου, κανένας δεν θα τα μοιραστεί μαζί μου, δεν είναι του Θεού αλλά δικά μου, μόνος μου θα τα απολαύσω”. Τέλος, ο άφρων της σημερινής παραβολής είναι ένας άπληστος, γεμάτος σαρκικές επιθυμίες με τις οποίες σχεδίαζε να απασχοληθεί μόλις ολοκλήρωνε τα σχέδια του και μάζευε τον πλούτο του: “Θα πω στην ψυχή μου, ξεκουράσου, φάε, πιές και ευφραίνου” (Λουκ. 12:19). Ο Αγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας παρατηρεί ότι με τη λέξη “ευφραίνου” υποδηλώνονται τα σεξουαλικά πάθη. Οι Πατέρες της Εκκλησίας παρατηρούν ότι η γαστριμαργία είναι η μητέρα της πορνείας γιατί τα φαγοπότια, οι κραιπάλες και οι μέθες συνήθως εκεί καταλήγουν. Τελειώνοντας την παραβολή αυτή ο Κύριος μας λέει: “Αυτά παθαίνει όποιος θησαυρίζει γιά τον εαυτό του και δεν πλουτίζει με αυτά που θέλει ο Θεός” (Λουκ. 12:21). Εδώ αδελφοί μου γεννιέται το ερώτημα: Τελικά τι ζητάει ο Θεός από μας σήμερα; Θέλει να περιοριζόμαστε στα απολύτως αναγκαία και να ζούμε σαν ασκητές ή ζητάει κάτι παραπάνω; Σε ένα βιβλίο της Εκκλησίας που έχει τον τίτλο Λειμωνάριο, υπάρχει μία ιστορία που θα μας βοηθήσει να βρούμε την απάντηση. Ο Αγιος Θεοδόσιος ίδρυσε ένα μοναστήρι στην Παλαιστίνη και έδωσε εντολή στους μοναχούς που θα έμεναν εκεί να δίνουν κάθε χρόνο, κάθε Μ. Πέμπτη, μία συγκεκριμένη ποσότητα σταριού στους φτωχούς γείτονες τους. Πράγματι αυτοί έτσι έκαναν γιά πολλά χρόνια, μέχρι που κάποια χρονιά ήρθε ξηρασία, δεν καρποφόρησαν τα χωράφια και έπεσε μεγάλη φτώχεια. Οι καλόγεροι άρχισα να μετράνε το στάρι που είχαν στην αποθήκη τους και είπαν στον ηγούμενο ότι εκείνη τη χρονιά δεν θα μπορούσαν να δώσουν στάρι στους φτωχούς γιατί θα έμεναν οι ίδιοι χωρίς ψωμί. Ο ηγούμενος επέμενε να δώσουν γιά να τηρηθεί η εντολή του Αγίου, η επιτροπή όμως που διοικούσε το μοναστήρι αρνήθηκε τελικά τη δωρεά και ο ηγούμενος υποχώρησε. Ετσι, όταν ήρθαν οι φτωχοί δεν πήραν τίποτα. Την επόμενη μέρα οι καλόγεροι άνοιξαν τις αποθήκες τους και αντίκρυσαν το στάρι νάχει φυτρώσει. Αναγκάστηκαν έτσι να το πετάξουν όλο, και τότε κατάλαβαν ότι μη τηρώντας την εντολή του Αγίου και μη σκεπτόμενοι τους άλλους ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονταν σε ανάγκη, έχασαν και αυτό που είχαν. Τελικά αδελφοί μου βλέπουμε ότι ο Θεός δεν ζητάει από εμάς μόνο νηστεία και προσευχή, πράγματα που έκαναν με ζήλο οι καλόγεροι της Μονής του Αγίου Σάββα. Ζητάει κάτι παραπάνω, ζητάει να σκεπτόμαστε τους άλλους ανθρώπους και να είμαστε δίπλα τους, να μη θησαυρίζουμε γιά τον εαυτό μας αλλά να ανακουφίζουμε τον πόνο τους από οποιαδήποτε αιτία και αν προέρχεται. Πως μπορει να γίνεται αυτό μέσα στις τρομερές οικονομικές δυσκολίες που υπάρχουν στις μέρες μας; Μα όπως ακούσαμε στο Λειμωνάριο: με απόλυτη υπακοή στο θέλημα του Θεού και πίστη στη Θεία Χάρη Του, η οποία σύμφωνα με τους Πατέρες: “Αναπληρώνει αυτά που μας λείπουν και ενισχύει τις αδυναμίες μας”. Εχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι τα λόγια του Ευαγγελίου αφορούν πιο πολύ στη συμπεριφορά των άλλων και στην δική τους σχέση με τον Θεό και πολύ λιγότερο αφορούν εμάς. Γι’αυτό ας αναρωτηθούμε σήμερα, έχουν άραγε αυτά τα λόγια του Κυρίου κάποια σχέση με τον τρόπο που ζει ο καθένας από μας τα μέλη της ευχαριστιακής κοινοτητος αλλά και η κάθε κοινότητα στο σύνολό της; Το πρώτο που πρέπει να μας απασχολήσει είναι η απάντηση στο ερώτημα μήπως γινόμαστε και εμείς άπληστοι, και οι πλούσιοι και οι φτωχότεροι. Μήπως μαζεύουμε αγαθά στα σπίτια μας, αγαθά που περισσεύουν και θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες ενδεών αδελφών μας; Μήπως τα χρήματα που με κρυφή λαχτάρα βάζουμε στην άκρη γιά την “κακιά μας ώρα” θα μπορούσαμε να τα μοιραστούμε σε κάποιο ποσοστό με εκείνους που δεν έχουν τίποτε στον κόσμο, ενώ εμείς θα ζητήσουμε από τον Κύριο να μας φροντίσει Εκείνος, αφού κάναμε υπακοή σε ότι μας ζητάει μέσα στο Ευαγγέλιό Του; Μήπως σε τελευταία ανάλυση, δίνουμε πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στον όρο “οικονομική επάρκεια” και ελάχιστη η καθόλου στο έλεος του Θεού και στη Θεία πρόνοια; Μήπως αλλοιώσαμε από την απληστία μας την ουσία της ύπαρξης της ευχαριστιακής κοινότητας που είναι η Ενορία; Αλλοίμονο, προχωράμε όλοι μπροστά σαν άτομα και όχι σαν λαός του Θεού. Ξεχνάμε ότι ο κύριος σκοπός της ενορίας είναι να οδηγήσει όλους όσους συμετέχουν σ’αυτήν, στην σωτηρία και στην θέωση. Και αυτό γίνεται μόνο μέσα από την διαρκή έμπρακτη απόδειξη της γνήσιας αγάπης μας στον συνάνθρωπο.
Fr. Konstantinos Manetas, Protopresbyter
